Zmiana umowy spółki prowadząca do zwiększenia świadczeń lub uszczuplenia praw wspólników wymaga zgody wszystkich wspólników, których dotyczy. Z oczywistym przykładem uprawnień uszczuplających prawa wspólników mamy do czynienia w przypadku wprowadzenia zmian nadających lub odbierających uprawnienia osobiste lub uprzywilejowanie w zakresie dywidendy w stosunku do jednego ze wspólników. Jednak w praktyce sporów korporacyjnych często spotyka się sytuacje, gdy stwierdzenie, czy w istocie zmiana umowy prowadzi do uszczuplenia praw korporacyjnych, nie jest taka oczywista.
Nowe kategorie PKD
Umowa Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przewidywała zakaz konkurencji zarówno w stosunku do członków organów spółki, jak i wspólników. Sankcją za złamanie zakazu była zapłata odpowiedniej kary umownej. Wspólnik większościowy (niemal 80% udziałów) postanowił wprowadzić do umowy pozornie nieistotne z punktu widzenia art. 246 KSH zmiany, które polegały na znacznym poszerzeniu przedmiotu działalności spółki (PKD), doprecyzowaniu, co zgodnie z umową jest rozumiane, jako działalność konkurencyjna oraz wprowadzenie obok dotychczasowej kary umownej nowej sankcji – obowiązku zbycia udziałów na rzecz pozostałych wspólników w terminie 30 dni od stwierdzenia naruszenia, po cenie odpowiadającej wartości udziału w kapitale zakładowym (5 % ze spółki o kapitale zakładowym 5000 zł daje 250 zł podczas gdy wartość aktywów netto przypadających na te udziały może wynosić o wiele więcej).
W dodanych do umowy postanowieniach działalność konkurencyjną ujęto szerzej niż w art. 211 KSH, tj. nie tylko poprzez zaangażowanie w organy spółek konkurencyjnych ale również, jako jakiekolwiek finansowanie spółek konkurencyjnych lub zawieranie z nimi jakichkolwiek umów zlecenia czy umów o świadczenie usług.
Celowe uszczuplenie praw wspólników okiem Sądu
Główna działalność spółki koncentrowała się na szeroko rozumianej branży IT, natomiast uchwała o zmianie umowy poszerzyła przedmiot działalności spółki m.in. o PKD dla usług turystycznych, transportu drogowego czy usług fryzjerskich. Kluczem wyboru nowych PKD była zaś sfera aktywności zawodowej wspólnika mniejszościowego i członków jego rodziny. Rejestracja uchwały otwierałaby wspólnikowi większościowemu możliwość przymusowego wykupu udziałów, którego nie przewiduje Kodeks Spółek Handlowych w stosunku do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i to po cenie oderwanej od ich wartości ekonomicznej, tj. z pominięciem wartości bilansowej i wartości rynkowej majątku spółki. W ten sposób, udziałowiec większościowy mógłby przejąć udziały pozostałych udziałowców nawet jeśli w sprawie nie zachodzą przesłanki do wyłączenia wspólnika w trybie art. 266 KSH, a umowa spółki nie przewiduje umorzenia przymusowego. Stąd zapis o obowiązku sprzedaży udziałów miał na celu obejście ustawy.
Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku XXVI GC 181/17 uznał, że uchwała, która pozornie doprecyzowuje jedynie istniejące już ograniczenia w zakresie działalności konkurencyjnej jest uchwałą mającą wpływ na uszczuplenie praw wspólników i jako taka wymaga jednomyślności wspólników. Wobec faktu, że uchwała o zmianie umowy została podjęta przy sprzeciwie wspólnika mniejszościowego, sąd stwierdził jej nieważność, jako sprzecznej z ustawą.
O autorach
Zadaj pytanie autorowi Kontakt dla mediów
